ChínhTrung Quốc chứ không phải việc hô hào chống Trung Quốc gây ra vấn đề
Zachary
Keck
Anti-China Rhetoric Isn’t Causing Problems, China Is
The Diplomat (15/7/2014)
(bản dịch đã đăng trên DL ngày 20/7/2014)
Hành động của Trung Quốc trong
khu vực đang gây ra nhiều vấn đề, còn việc hô hào chống TQ chỉ đơn thuần là phản
ứng đối với các hành động đó.
Trên blog của biên tập tuần trước, Erin Zimmerman đã viết một bài
gây nhiều bàn luận khi lập luận rằng "hô hào chống TQ" của các diễn
viên trong khu vực tại các diễn đàn như đối thoại Shangri-La đã buộc Bắc Kinh phải
vung tay hung hăn hơn trong khu vực để xoa dịu tình cảm dân tộc chủ nghĩa trong
nước. Do vậy, Zimmerman lập luận rằng cách tốt nhất để giảm căng thẳng trong khu
vực và khuyến khích TQ hành động có tính xây dựng hơn trong khu vực là ngưng lại
"việc đồ đậm những lời than phiền chính trị" tại các diễn đàn. Thay
vào đó, khu vực phải chuyển sang cách gắn kết TQ vững chắc hơn vào các tổ chức
đa phương hiện có của châu Á, qua đó "khuyến khích Bắc Kinh thể hiện ảnh
hưởng tích cực của họ trong khu vực."
Lập luận
của Zimmerman dường như đã gây phản ứng của nhiều người qua đánh giá từ các ý
kiến trên trang web và đã nêu cho cá nhân tác giả này trên Twitter và email.
Trong một vài ví dụ hơi cùng cực, nhiều người đã chế giễu sự kiện The Diplomat
lại công bố bài viết này.
Tôi
không đồng ý. Zimmerman đưa ra một lập luận mạnh mẽ và mạch lạc thể hiện quan
điểm mà nhiều người trong khu vực (kể cả nhưng không giới hạn ở TQ và chính phủ
TQ) đang theo. Như vậy, nó là một phần không tách rời của cuộc tranh luận trong
khu vực, và tôi tự hào về sự kiện là Zimmerman đã khá tử tế chuyển bài viết cho
The Diplomat và chúng tôi có thể đưa nó lên trang web.
Điều đó không
có nghĩa là tôi đồng ý với lập luận của bài viết, và có vẻ không phải chỉ có tôi
không đồng ý. Như vậy, với tinh thần tranh luận lành mạnh, tôi cảm thấy đáng vạch
ra những chỗ mà tôi không đồng ý với bài viết đó.
Lập luận
chính đầu tiên của Zimmerman là những quan ngại mà các quốc gia trong khu vực
bày tỏ về hành vi của TQ trong các diễn đàn khu vực chính là cái trước tiên kích
động TQ hành động khiêu khích hơn. Ví dụ, trong bối cảnh Đối thoại Shangri-La,
Zimmerman cho rằng các ý kiến của Nhật Bản và Mỹ "có thể thấy là khiêu
khích theo hướng là chúng có khả năng đẩy Bắc Kinh theo đuổi những hành vi y hệt
điều mà các ý kiến này lên án."
Đây là
loại logic vòng quanh mà người ta thường thấy chính ĐCSTQ cũng tự sử dụng để cố
đảo lộn bên có lỗi trong một vụ tranh chấp. Thật không may, điều đó là không vững
về mặt logic. Điều mà Zimmerman lập luận cốt lõi là các nước khác bày tỏ quan
ngại về các hành động của TQ là nguyên nhân khởi sự khiến Bắc Kinh thực hiện những
hành động này. Nhưng các nước khác bày tỏ quan ngại về những hành động của TQ
không thể là nguyên nhân của các hành động này chút nào, như một kẻ giết người không
thể được tha bổng cho tội ác của mình bằng cách lập luận rằng anh ta chỉ sát hại
nạn nhân vì nhà nước cáo buộc anh ta giết người đó.
Ngay cả
ví dụ về kẻ giết người không làm lập luận đó thành công lí. Cốt lõi điều mà
Zimmerman lập luận là các nạn nhân của sự quyết đoán của TQ phải chịu lỗi cho sự
quyết đoán của chính TQ bởi vì họ công khai bày tỏ mối quan ngại về sự quyết
đoán đó. Như vậy, điều tương tự tương ứng trong hệ thống tư pháp hình sự sẽ cáo
buộc nạn nhân của một cuộc tấn công bạo lực là đã tự rước nó vào chính mình bởi
vì nạn nhân đó đã báo cáo sự việc cho thực thi pháp luật địa phương. Giá như nạn
nhân đừng báo cáo tội phạm thì tội phạm không bao giờ xảy ra trước đó. Đây
không phải là kiểu lập luận con gà và quả trứng trong đó nguyên nhân và hậu quả
khó xác định. Các nước bày tỏ mối quan tâm về những gì TQ đã làm và đang tiếp tục
làm. Hành động của TQ là nguyên nhân khiến những chỉ trích được đưa ra; không
phải điều ngược lại.
Bên cạnh
lập luận rằng các nước trong khu vực nên ngừng lên tiếng về hành động của TQ, lập
luận chính khác của Zimmerman là "các diễn đàn đa phương có thể và nên được
đưa vào sử dụng tốt hơn như một phương tiện tích cực tham gia với TQ. Điều này
có nghĩa không tô đậm các lời than phiền chính trị và dùng các sự kiện này để gắn
kết TQ chặt hơn thành một phần của một cộng đồng châu Á lớn hơn."
Lập luận
này cũng sử dụng một logic khác thường. Mục đích của các tổ chức đa phương là để
các nước ngồi lại với nhau thảo luận về các vấn đề khác nhau với hi vọng tìm kiếm
giải pháp cho chúng. Trong trường hợp các diễn đàn an ninh như Đối thoại
Shangri-La, mục đích là để các nước châu Á cùng nhau thảo luận về những thách
thức an ninh với hy vọng tìm kiếm giải pháp hòa bình cho các thách thức này.
Tuy
nhiên, phần đầu của lập luận Zimmerman, là các nước nên tránh sử dụng các diễn
đàn này để lên tiếng về mối quan ngại của họ bởi vì đó chính là điều trước hết gây
ra hành động khiêu khích của TQ. Nhưng đây lại đúng là mục đích của việc tổ chức
các diễn đàn. Nếu các quốc gia đồng ý không sử dụng các diễn đàn này cho các mục
đích chúng được tạo ra, cụ thể là để thảo luận về những thách thức với hy vọng
giải quyết chúng, thì tại sao họ lại muốn mở rộng và làm sâu sắc thêm chính các
tổ chức đó? Điều này giống như mở rộng World Cup sau khi cấm chơi bóng đá, hay
một quốc gia đưa ra một chương trình mở rộng nhà tù ngay sau khi vô hiệu hóa bộ
luật hình sự và bãi bỏ hệ thống tư pháp.
Lập luận
rằng gắn kết TQ chặt hơn vào trật tự hiện tại sẽ xoa dịu TQ cũng khó dung hợp với
thực tế là TQ phản đối trật tự này. Như Chủ tịch Tập Cận Bình vạch rõ
tại CICA hồi tháng 5,
và tướng Vương Quán Trung khẳng định tại Đối thoại Shangri-La, TQ coi trật tự
an ninh khu vực hiện nay thuộc về thời Chiến tranh Lạnh. Do đó họ kêu gọi tháo
dỡ nó và thay thế bằng một trật tự mới dựa trên nguyên tắc châu Á cho người
châu Á. Điều này có lẽ sẽ được tập trung vào CICA (Hội nghị Tương tác và Xây dựng
lòng tin ở Châu Á) nơi mà Mĩ bị loại ra còn Nhật Bản và Philippines có chỉ có tư
cách quan sát viên.
Tương tự,
TQ đã đề xuất lập ra Ngân hàng Đầu tư cơ sở hạ tầng "đa phương" châu
Á (AIIB). Nhiều bài báo cho rằng ngân hàng này sẽ có vốn ban đầu là 50 tỷ USD
và TQ sẽ là cổ đông đa số. Có vẻ là AIIB được đề ra để làm giảm ảnh hưởng của Ngân
hàng phát triển châu Á (ADB) mà TQ cho là bị Nhật Bản chi phối quá nhiều, và bị
Hoa Kì chi phối ở một mức độ ít hơn.
Nếu TQ
quan tâm đến việc giữ một vai trò lớn hơn trong trật tự khu vực hiện tại thì TQ
có thể dễ dàng sử dụng món tài trợ đáng kể này cho ADB, và do đó tự nâng mình lên
địa vị cao hơn trong ADB. Tuy nhiên, họ đã chọn cách lập ra ngân hàng riêng của
họ mà dường như nhắm tới việc loại trừ Nhật Bản, Hoa Kì và Ấn Độ, những nước có
khả năng có thể đe dọa địa vị cổ đông đa số của TQ. Như một nhà kinh tế giải thích: "TQ muốn đóng vai trò quan
trọng hơn trong những loại tổ chức này - vì vậy cách tốt nhất là tự họ lập ra một
tổ chức."
Do đó,
không chắc chắn tí nào rằng TQ sẽ sẵn sàng chấp nhận một vai trò lớn hơn trong
một trật tự khu vực mà họ có ý định lật đổ. Nhưng ngay cả khi TQ đồng ý với vai
trò này, thật khó mà tưởng tượng họ sẽ coi trọng vị trí mới của mình hơn coi trọng
việc bảo đảm lợi ích cốt lõi của họ ở biển Hoa Đông và Hoa Nam (biển Đông). Nhiều
khả năng, TQ sẽ sử dụng ảnh hưởng lớn trong các tổ chức này để ngăn chặn các nước
khác sử dụng chúng để cản trở những mục tiêu lớn hơn của TQ.
Có những
vấn đề khác ít trung tâm hơn một tí nhưng vẫn vô cùng quan trọng trong lập luận
của Zimmerman. Ví dụ, Zimmerman đoan chắc rằng TQ đang buộc phải hành động
khiêu khích khi bị chỉ trích từ bên ngoài bởi vì TQ có một công chúng dân tộc
chủ nghĩa. Tuy nhiên, chính chính phủ TQ đã dành nhiều năm chăm chút chủ nghĩa
dân tộc này để hợp pháp hoá việc tiếp tục nắm quyền của mình. Do đó, về cốt lõi
Zimmerman đòi hỏi các nước khác chấp nhận những hành động khiêu khích của TQ để
thúc đẩy điều tốt to lớn hơn của việc duy trì sự cai trị độc đảng ở TQ.
Không rõ
lý do tại sao TQ cần phải được cho địa vị đặc biệt như vậy. Xét cho cùng, ĐCSTQ
khó là chính phủ duy nhất trong khu vực phải đối mặt với tình cảm dân tộc chủ
nghĩa trong nước. Đảng Cộng sản Việt Nam phải đối mặt với áp lực tương tự và chủ
nghĩa dân tộc Việt Nam đan xen cao độ với bảo vệ đất nước khỏi sự xâm lấn của TQ.
Vì vậy, sao TQ không cho phép Việt Nam lấy lại các đảo mà Bắc Kinh cướp lấy của
họ trong thập niên 1970 để giúp cho Đảng Cộng sản Việt Nam được dân họ yêu
thích?
ĐCSTQ cũng
chẳng tạo điều kiện dù chỉ một tí để giải toả những sức ép dân tộc chủ nghĩa mà
các chính phủ khác phải đối mặt. TQ hầu như không kềm lại lời chỉ trích chính
phủ Việt Nam khi cuộc biểu tình chống TQ nổ ra vào tháng trước. Đáng chú ý hơn,
Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe phải đối mặt với áp lực dân tộc chủ nghĩa từ bên
trong đảng của ông và các khu vực bầu cử cốt lõi của mình. Tuy nhiên, TQ dường
như không hiểu biết chút nào khi Abe cố thỏa mãn những đối tượng này với chuyến
thăm đền Yasukuni.
Và điều
này dẫn đến nghịch lí trung tâm của mối quan ngại liên tục mà người ta nghe về việc
làm thế nào mà những "lời lẽ chống TQ" trong khu vực lại buộc Bắc
Kinh phải khiêu khích. Cụ thể là, TQ là kẻ vi phạm chính trong việc liên tục
đưa ra các lời lẽ chống nước ngoài. Lấy ví dụ về Hoa Kì chẳng hạn. Tháng 4 năm
1997, Nga và TQ đã đưa ra một tuyên bố chung nói rằng "Không quốc gia nào được
tìm cách bá quyền, thực hành chính trị quyền lực hoặc độc quyền các vấn đề quốc
tế."
Tháng 5 năm
1999, Tân Hoa Xã đăng một bài xã luận mang tên "Dân chủ toàn cầu -. Ngụy
trang của bá quyền Hoa Kì". Không ngạc nhiên, bài báo nói rằng Hoa Kì đã tạo
ra việc "dân chủ hóa toàn cầu" để "dựng lên một thế giới đơn cực
và tăng cường quyền bá chủ của mình", tháng 12 năm 2011, TQ cáo buộc
rằng vụ thảm sát công dân của Bashar al-Assad là một nỗ lực của Mĩ để duy trì
quyền bá chủ đơn cực của mình ở vùng Trung Ðông. Khi Obama lập ra một lực lượng
đặc nhiệm liên ngành để thực thi hiệp định thương mại tháng 3 năm 2012, TQ đã buộc tội
Mĩ tìm kiếm quyền bá chủ thương mại thế giới. Khi các nhà lãnh đạo phương Tây
quyết định không dự Thế vận hội Sochi vì luật chống người đồng tính của Nga, TQ
cáo buộc họ là kiêu ngạo.
Tháng 3
năm nay, phương tiện truyền thông nhà nước TQ nói rằng Hoa Kì và phương Tây
đã cùng dàn dựng "một cuộc cách mạng màu chống Nga" ở Ukraina và cũng
đổ lỗi cho họ về vụ bạo loạn ở Crimea và Đông Ukraina. Sau đó, để phản ứng việc
Nga sáp nhập Crimea, TQ nói rằng Hoa Kì đang cố khiêu khích Nga vào một cuộc chiến tranh lạnh
mới. Tháng trước, TQ đổ lỗi cho Hoa Kì vụ thảm sát hàng ngàn tù nhân chiến tranh của nhóm Hồi giáo Iraq và
al-Sham (ISIS).
No comments:
Post a Comment