Đội quân bí mật lèo lái dư luận internet của Trung Quốc
(The secret army of cheerleaders policing China’s internet)
John Naughton
The Guardian (29/5/2016)
Còn xa mới là một công cụ không sắc bén,
việc kiểm duyệt các trang web của Trung Quốc theo cách tinh tế và đánh lạc sự
chú ý để giữ cho người dân khỏi xuống đường
Có phải hầu như tất cả mọi thứ chúng ta nghĩ rằng chúng
ta biết về internet của Trung Quốc đều sai?
Nếu muốn có một
minh họa vì sao nghiên cứu khoa học không những quan trọng mà còn mang tính sống
còn thì công việc của Gary King, giáo sư xã hội học tại Đại học Harvard, có thể dùng
như ví dụ đầu tiên (exibit A). Sao thế? Này, một trong những vấn đề chiến lược
cấp bách hơn mà các chính phủ phương Tây
phải đối mặt với là làm thế nào để thích nghi với việc Trung Quốc nổi
lên thành siêu cường toàn cầu mới. Đòi hỏi đầu tiên để có thể định hướng lại một
cách thông minh là một sự hiểu biết toàn vẹn về thực tế mới này. Và trong khi
có thể là trong các văn phòng đối ngoại và các phòng cạnh các sứ quán của phương
Tây các quan chức và các nhà hoạch định chính sách đang bận rộn cố tìm hiểu về
chiến lược công nghiệp và địa chính trị của Trung Quốc (chẳng hạn, họ muốn cái
quái guỷ gì ở biển Đông?), Tôi thấy ít bằng chứng về việc có ai đó trong
chính phủ đang chú ý đến cách màchế độ Bắc Kinh dường như đã giải quyết được một
vấn đề mà không có chính phủ nào khác đụng vào: đó là, làm sao để kiểm soát, quản
lí và khai thác internet cho mục đích riêng của mình.
Kỳ lạ là những nhà
cai trị của chúng ta vẫn còn có vẻ không biết về điều này, đó là điều lạ thường
bởi vì - như tôi đã chỉ ra từ lâu - không còn có lí do gì để biện minh cho sự thiếu
hiểu biết đó: Giáo sư King đã làm hầu hết các công việc nặng nhọc phải làm. Chẳng
hạn, trong một nghiên cứu mang tính bước ngoặt công bố trên Science vào năm 2014, ông và các đồng nghiệp đã tường trình về một cuộc điều tra
đáng chú ý, hết sức chi tiết mà họ tiến hành về việc chính quyền Trung Quốc kiểm
soát mạng như thế nào.
Điều mà nghiên cứu
đó cho thấy là mức độ tinh tế và khôn khéo không mơ tới trong các tường trình của
phương tây về việc kiểm duyệt trực tuyến của Trung Quốc. Về cốt lõi, King và
các cộng sự cho rằng gần như tất cả mọi thứ mà chúng ta nghĩ rằng chúng ta biết
về internet của Trung Quốc đều sai. Một mặt, người sử dụng không thu mình lại
lo lắng đằng sau những "tường thành lửa". Trái lại: cuộc tranh luận
và các luồng ý kiến trực tuyến ở Trung Quốc cũng
to gắt, không bị chế ngự và độc hại giống như ở đây. Tuy nhiên, chính phủ dành
nguồn lực to lớn (hơn 200 000 người) để xem và kiểm duyệt mạng. Thế thì họ
đang làm gì? Trả lời: kiểm duyệt một số nội dung có thể dự đoán được (khiêu
dâm, Pháp Luân Công, Thiên An Môn, vv); nhưng phần lớn những thứ mà chúng ta
coi như là luận bàn"chính trị" (ví dụ như phê phán cán bộ đảng cộng sản
địa phương) dường như vẫn không bị hạn chế. Tuy nhiên, có một loại luồng ý kiến
bị đè nén tàn nhẫn và có hiệu quả: bất kỳ loại bài trên truyền thông xã hội nào
mà thấy có thể dẫn đến việc vận động tập thể - người dân xuống đường. Và điều
này được áp dụng ngay cả với các bài viết ủng hộ chính phủ!
Cái nổi lên từ bước
đột phá đầu tiên của giáo sư King vào không gian mạng của Trung Quốc là một
hình ảnh về một chế độ chính trị có một cách tiếp cận sâu sắc với nhiều sắc
thái trong việc quản lí Internet hơn hầu hết chúng ta nghĩ tới. Điều này có thể
là do chế độ này, theo chuẩn phương Tây, có tính kĩ trị áp đảo: một cái gì đó
giống như 80% nhóm chủ chốt thống trị đất nước có vốn hiểu biết kĩ thuật. Họ biết
rằng internet là điều cần thiết cho một nền kinh tế hiện đại và họ cũng đánh
giá cao việc nó cung cấp cho công dân một van an toàn - một van cũng được dùng
như là một vòng phản hồi làm nổi bật những vị trí rắc rối tiềm năng (ví dụ như tham
nhũng tại địa phương). Nhưng, hầu như trên tất cả, họ biết rằng điều cốt yếu là
phải giữ không mọi người xuống đường, đó là lí do họ kiểm duyệt nó như họ làm.
Tuy nhiên, có một
mảnh hình ghép bị mất: cách chế độ mà khai thác internet để chuyển được thông
điệp của họ. Từ lâu có nghi ngờ rằng một số lượng lớn người (lên đến 2 triệu) được
trả 5 cắc (nửa nhân dân tệ) cho mỗi bài viết để chèn nội dung với tên giả vào dòng
lũ các bài trên truyền thông xã hội thực mà trong đó họ tranh luận với những
người chỉ trích chế độ.
Vấn đề là có rất
ít bằng chứng thực nghiệm cho sự nghi ngờ này hay - quan trọng hơn - mục tiêu
chiến lược của chính quyền trong việc sử dụng các blogger 5 cắc. Hiện nay giáo
sư King và đồng nghiệp đã lấp đầy chỗ trống này với việc công bố một bài báo đáng chú ý khác. Những nhà nghiên cứu này đã có thể
xác định những ai là tác giả bí mật của rất nhiều bài viết và ước tính số lượng
của chúng (488 triệu bài một năm).
Tuy nhiên, phát
hiện thú vị nhất là việc các dư luận viên tránh tranh cãi với những người hoài
nghi và những người chỉ trích, và quả thực hoàn toàn tránh thảo luận về các chủ
đề gây tranh cãi. Thế thì họ muốn cái gì? Có vẻ như chủ yếu là "lèo lái cổ
vũ cho nhà nước, các biểu tượng của chế độ, hoặc lịch sử cách mạng của Đảng Cộng
sản". Nói cách khác, cố gắng làm tràn ngập truyền thông xã hội với những nôi
dung cổ vũ hoan hô và do đó làm loãng các thảo luận về những điều bất bình, những
bất cập của nhà nước và các chủ đề phức tạp khác. Giáo sư King gọi đó là cách "phân
tâm chiến lược", nhưng thực sự nó tương đương về mặt chính trị với hình tượng
các con mèo LOL (laugh out loud) làm giới trẻ phương Tây bị đê mê và không xuống
đường.
===================
Cùng chủ đề:
- Trung Quốc nguỵ tạo 488 triệu bài post trên truyền thông xã hội mỗi năm
- Bọn quậy phá được trả công ở TQ
No comments:
Post a Comment