Sẽ không còn nước dừa? Loại trái thời thượng nhất thế giới đang bị đe dọa tuyệt chủng
(The end of coconut
water? The world’s trendiest nut is under threat of species collapse)
The
Conversation (28/11/2016 )
Roland Bourdeix
Nghiên cứu viên
chính, CIRAD
Tiến sĩ Roland Bourdeix liên kết với CIRAD, UMR
AGAP, là chủ tịch của Đa dạng thực vật Quốc tế (
"Hết còn nước
cam vắt cho bữa ăn sáng", một nhà đầu tư quan tâm đến việc tạo ra các vườn
dừa thương mại công bằng rộng gần đây nói đùa với tôi. Bây giờ, nước dừa là
vua.
Đối với những kẻ
chạy theo thời và những kẻ giàu có, bao gồm cả những
người nổi tiếng như vậy như Rihanna, Madonna hay Matthew McConaughey, nước
dừa loại hiếm nhất từ các giốngcó
mùi thơm, là thức uống “it”và còn là
một
nguồn thu nhập.
Nước dừa được các
thương hiệu sang trọng bán
với giá lên đến US$ 7 cho 33 cl, gần bằng giá rượu sâm banh thông thường.
Một thị trường đang bùng nổ
Thậm chí Tổng thống Barack Obama thích dừa. Jonathan Ernst / Reuters
Không có nghi ngờ
la thị trường dừa đang bùng phát. Nước dừa hiện nay biểu thị một doanh thu hàng
năm US$2 nghìn tỉ . Dự kiến nó sẽ đạt US$ 4
nghìn tỉ trong 5 năm tiếp theo.
Trong năm 2007,
25% cổ phần trong Vitacoco, thương hiệu lớn
nhất cho nước dừa, được bán với giá US$ 7 triệu cho Verlinvest
công ty. Bảy năm sau, 25% cổ phần nữa trong Vitacoco lại được bán tiếp cho Red Bull Trung Quốc khoảng US$166 triệu.
Các đấu thủ khác
trong toàn trong ngành kinh doanh nước dừa bao gồm Coca-Cola
và PepsiCo, cùng hơn
200 nhãn hiệu đang tiếp thị nước dừa.
Một loại cây trồng cốt yếu
Nhưng cũng có một
mặt khác của câu chuyện. Dừa là một trong 35 loại cây lương thực được liệt kê
trong Phụ
lục 1 của Hiệp ước quốc tế về
tài nguyên di truyền thực vật cho lương thực và nông nghiệp và được coi là trọng
yếu đối với an ninh lương thực toàn cầu. Trong năm 2014, Tổ chức Lương Nông (FAO) ước
tính sản lượng toàn cầu là 61,5 triệu tấn.
Đây là loại cây
trồng mưu sinh quan trọng cho hơn 11 triệu nông dân,
hầu hết họ là tiểu chủ, trồng dừa trên khoảng 12 triệu ha đất ở ít nhất 94 quốc
gia trên toàn thế giới. Cây dừa là phổ biến được biết đến như là "Tree of Life" (cây của cuộc
sống)- tất cả các bộ phận được đều hữu ích.
Sản phẩm chính là
cơm dừa - thịt khô bên trong của hạt, sử dụng cho dầu - và vỏ dừa, cung cấp một
nguồn quan trọng chất xơ. Gần đây hơn, như chúng ta đã thấy, có nhu cầu cao đối
với nước dừa ngọt và dầu dừa tinh khiết.
Dây bện từ vỏ của giống dừa niu magi magi trên đảo Taveuni, Fiji, 2012. Cogent / Roland Bourdeix, tác giả
cung cấp
Dừa già (mature) lột
vỏ nguyên trái được xuất khẩu và bán cho các nhà máy sản xuất dừa nạo sấy
(desiccated coconut) và nước cốt dừa [sệt] (coconut cream). Ít nhất một nửa số dừa được
tiêu thụ tại địa phương.
Sự đa dạng về di truyền
Trãi qua nhiều
thiên niên kỉ, con người-đã dần dần chọn lọc và duy trì nhiều loại giống dừa, dùng
cho nhiều mục đích.
Sự đa dạng của các loại trái cây dừa trong ngân
hàng gen ngoài vùng (ex situ) dừa. Roland
Bourdeix
Điều này đã dẫn đến
một sự đa dạng lạ thường về hình thái, biểu hiện trong dãi màu sắc, hình dạng
và kích cỡ của trái. Nhưn chừng mức của sự đa dạng này phần lớn không rõ ở mức
độ toàn cầu. Môt
khối lượng lớn các công việc đã đi vào việc trồng dừa của nông dân nhiều
thiên niên kỉ, và của các nhà khoa học trong thế kỉ 20, vẫn còn bị đánh giá thấp
đáng kể.
Các giống dừa hiếm
nhất, ví dụ như dừa
có sừng, được trồng và bảo tồn trên đảo
Tetiaroa và ở Ấn
Độ, không phải là, thậm chí bị nhiều người không nhận ra là dừa, đặc biệt
là người phương Tây.
Bảo tồn dừa
Sự đa dạng di
truyền tìm thấy trong các quần thể và các giống dừa , được các nhà khoa học gọi
là "mầm nguyên sinh" (germplasma), được bảo toàn bởi hàng triệu nông
dân nhỏ.
Một thiếu niên Samoa giữ giống dừa niu afa nổi tiếng. Roland Bourdeix
Một số sáng kiến
đã được đưa ra để nhìn nhận và hỗ trợ vai trò của những người nông dân này, và
để duy trì em qua việc thúc đẩy các cách
tiếp cận quản lí cảnh quan, như là khái
niệm Polymotu ("poly" nghĩa
là nhiều, và "motu" nghĩa là hòn đảo trong tiếng Polynesia.)
Khái
niệm Polymotu lợi dụng sự cô lập về địa lí hoặc sinh sản của các loài khác
nhau trong việc bảo tồn và tái sinh sản các giống thảo mộc
và thậm chí động
vật riêng lẻ.
Trong một dự án
do Cộng
đồng Thái Bình Dương đứng đầu và được Quỹ Đa dang giống cây trồng toàn
cầu (Global Crop Diversity Trust) tài trợ, hai hòn đảo nhỏ ở Samoa-gần
đây đã-được trồng lại với giống niu afa truyền
thống nổi tiếng, cho ra các loại trái cây dừa lớn nhất trên thế giới, với chiều
dài hơn 40 cm.
Đáng buồn là dừa có
nguy cơ tuyệt chủng. Một trong những
thách thức chính của việc trồng dừa là sự tồn tại của các bệnh gây chết cây,
đang nhanh chóng lan rộng và giết chết hàng triệu cây dừa. Đại
dịch này được gọi là bệnh
vàng lá độc hại (lethal yellowing disease).
Bệnh này đang tàn
phá các nước châu Phi (ở Tanzania, Mozambique,
Ghana,
Niger
ia, Cameroon, Bờ Biển
Ngà [Côte d’Ivoire]), và cũng ở cả châu Á (Ấn Độ),
Bắc Mỹ (Mexico,
vùng Caribbean, Florida)
và , khu vực Thái Bình Dương (Papua
New Guinea và có thể quần đảo Solomon).
Sự đa dạng di truyền về bông hoa của các giống
dừa được trưng bày tại Trung tâm Nghiên cứu Marc Delorme, Bờ biển Ngà. COGENT, Tác giả cung cấp
Tính đa dạng đang bị đe doạ
Nhiều giống dừa
thể là rất trọng yếu cho tương lai nông nghiệp đang dần biến mất do kiến thức
truyền thống bị thui chột, các chuyển đổi nhanh chóng trong khu vực nông nghiệp,
biến đổi khí hậu và tây âu hoá.
Do tính dễ bị phá
vở của các hệ sinh thái đảo, khu
vực Thái Bình Dương có lẽ là vị trí bị thiệt hại cao nhất.
Trong một khảo
sát gần đây ở quần đảo Cook, với khó khăn đáng kể, chúng tôi đã thành công
trong việc định vị một cây dừa vỏ ngọt, có
tên địa phương là niu mangaro . Đây
là một dạng dừa hiếm bị đe dọa.
Vỏ trái dừa lúc chưa
khô (ripe) mà ở các loài khác thường cứng và dai bền, lại mềm, ngọt ăn được . Có
thể ăn nó như ăn mía. Khi trái khô, các sợi vỏ có màu trắng và mịn.
So sánh vỏ của một
trái dừa bình thường (trái) và một vỏ của trái dừa ngọt hiếm (phải). Roland
Bourdeix
Khảo sát của
chúng tôi được thực hiện cùng với một nhân viên nông nghiệp của chính phủ.
Trong lúc làm khảo sát, ông lấy một trái dừa mềm và bắt đầu nhai vỏ của nó. Sau
đó, ông dừng lại, nói với tôi, "Tôi không muốn mọi người vào đây thấy tôi
ăn dừa niu mangaro, vì họ sẽ nói rằng
tôi là một người nghèo."
Việc tiêu dùng
các giống truyền thống bị vẫn cảm nhận như kỳ thị xã hội, không đi theo cách sống
"hiện đại". Mặt khác, việc
tiêu dùng thực phẩm nhập khẩu được coi là một dấu hiệu của tính hiện đại và
giàu có.
Trong một khảo sát khác thực
hiện năm 2010 tại đảo Moorea, một nông dân Polynesian phỏng vấn về giống có
vỏ ngọt, có tên là kaipoa (Bến Tre gọi là dừa bông -ND) ở
đó, nói với tôi
Tôi có một cây dừa
kaipoa trong vườn, nhưng tôi đã đốn
nó hai năm trước ... Hơn mười năm qua, tôi chẳng thu hoạch được dù chỉ một trái
nào: tất cả đều bị trẻ con lân cận đánh cắp và ăn.
Như vậy, một giống
dừa truyền thống vẫn được thế hệ người Polynesia kế tiếp đánh giá cao, nhưng
nông dân không ý thức được sự hiếm hoi và giá trị của nguồn giống này.
Bệnh vàng lá độc hại ở Bờ biển Ngà: tình trạng khẩn
cấp. Một đoạn video từ
Diversiflora International.
The Các yếu tố
kinh tế xã hội ảnh hưởng đến bảo tồn dừa-đã-từng là chủ đề của cuộc thảo luận tại
hai cuộc họp quốc tế vào năm 2016 tổ chức bởi Cộng đồng dừa châu Á và
Thái Bình Dương tại Indonesia và Viện nghiên
cứu Trung ương về các loại cây trồng ở India.
Các thảo luận bàn
về các ràng buộc và các lợi thế liên quan đến sinh học dừa; liên kết với việc bảo
tồn trong các ngân hàng gen của các việc tại chỗ ; kiến thức của nông dân về sinh
học sinh sản của giống cây trồng của họ; động lực kinh tế xã hội; và các biện pháp chính trị.
Vườn ương dừa từ giống lùn xanh (Green Dwarf) để sản xuất nước dừatại Brazil. Roland Bourdeix, Tác giả cung cấp
Ngành kinh doanh to, nhưng tiền cho nghiên cứu nhỏ
Mạng
lưới nguồn gen di truyền dừa (International Coconut Genetic Resources
Network / COGENT) hiện nay bao gồm 41 nước-sản xuất dừa,
chiếm hơn 98% sản lượng toàn cầu. Hoạt động của nó tập trung vào bảo tồn và nhân
giống các giống cây dừa.
Mầm nguyên sinh dừa
có khoảng 400 giống
(variety) và 1600
loài địa phương (accession) có trong 24 ngân hàng gen. Các loài địa
phương là các đơn vị cơ bản của các ngân hàng gens.
Trong trường hợp cây
dừa, mỗi loài địa phương thường cấu thành từ 45-150 cây, tất cả đều được lấy từ
cùng một địa điểm. Chúng được lập thành hồ sơ trong một Cơ sở dữ liệu
tài nguyên di truyền dừa (Coconut Genetic Resources Database) và một catalogue
cấp toàn cầu.
COGENT cũng
tiến hành việc sắp xếp thứ tự (sequencing) bộ gen (genome) dừa,
trong khuôn khổ hợp tác giữa tổ chức nghiên cứu tại Bờ biển Ngà, Pháp và Trung Quốc.
Trồng rau cải trong một vườn dừa bị bệnh vàng lá độc
hại tàn phá ở Ghana.
Roland Bourdeix
Dù thị trường
toàn cầu đang có xu thế gia tăng, nhiều nông dân trồng dừa vẫn chưa được tổ chức
đúng mức, và đầu tư vào nghiên cứu dừa là vô cùng ít ỏi.
Đầu tư hàng năm
khoảng $US 3 đến US$ 5 triệu trong nghiên cứu công cộng quốc tế sẽ là đủ để
giải quyết hầu hết những thách thức của việc canh tác dừa. Nhưng các công ty tư
nhân hưởng lợi từ sự bùng phát của thị trường vẫn còn tham gia ít ỏi vào việc
tài trợ nghiên cứu.
Những người thu hoạch dừa nhảy chuyền giữa các
thân cây dừa ở Ghana.
Roland Bourdeix
Dừa là loại cây
lâu năm, cho trái cây quanh năm, nhưng cần một thời gian dài để phát triển. Các
nhà đầu tư, quan tâm hơn đến việc thu lợi
nhanh, vẫn còn miễn cưỡng để tài trợ cho các chương trình nghiên cứu mười năm vốn
thường cần thiết để giải quyết có hiệu quả những thách thức của việc
nghiên cứu dừa.
Ở những nước sản
xuất dừa, ngân hàng gen ít
nguồn giống và phòng thí nghiệm thiếu ngân sách, lao động, thiết bị và đào
tạo kỹ thuật cần thiết cho việc tiến hành việc
thụ phấn bằng tay có kiểm soát đòi hỏi cho việc tái tạo các tế bào mầm, và cho
việc thực hiện các hoạt động như thu
thập, phận loại và nhân giống.
No comments:
Post a Comment