Quân đội Mĩ có ý định thách thức các yêu sách biển của Trung Quốc
U.S. Military Proposes Challenge to
China Sea Claims
Biện pháp sẽ là phái
máy bay, tàu hải quân tới gần các đảo nhân tạo do Trung Quốc xây dựng trong
vùng biển tranh chấp
ADAM ENTOUS, GORDON LUBOLD và JULIAN
E. BARNES
WSJ
(12/5/2015)
(Bản dịch đã đăng trên AnhBaSam ngày 16/5/2015)
Một trong những dự án bồi tạo đất của Trung Quốc ở Đá Vành Khăn (Mischief Reef) thuộc quần đảo Trường Sa - ảnh Associated Press
Các quan chức Hoa Kì nói rằng quân
đội Mĩ đang xem xét việc sử dụng máy bay và tàu hải quân trực tiếp thách thức chủ
quyền lãnh thổ của Trung Quốc đối với một chuỗi đảo nhân tạo đang nhanh chóng mở rộng, trong một động thái sẽ nâng cao mức được mất trong cuộc
đối đầu khu vực về việc ai kiểm soát các vùng biển tranh chấp ở Biển Đông.
Bộ trưởng Quốc phòng Ash Carter đã
yêu cầu ban tham mưu của mình xem xét các phương án trong đó có cả việc cho máy
bay giám sát hải quân bay bên trên các đảo và phái tàu hải quân Mĩ vào bên trong
vòng 12 hải lí quanh các rạn san hô mà TQ đang bồi tạo và tuyên bố chủ quyền
trong khu vực được gọi là Quần Đảo Trường Sa.
Động thái như vậy, nếu được Nhà
Trắng chấp thuận, sẽ được dùng để chuyển tới Bắc Kinh thông điệp rằng Mĩ sẽ
không thừa nhận các yêu sách lãnh thổ của Trung Quốc đối với các đảo nhân tạo ở
những nơi mà Mĩ coi là vùng biển và không phận quốc tế.
Tính toán của Lầu Năm Góc có thể là việc
lập kế hoạch quân sự, và bất kì triển khai có thể có nào, sẽ làm tăng sức ép buộc
Trung Quốc phải có nhượng bộ đối với các đảo nhân tạo. Nhưng Bắc Kinh cũng có
thể đánh liều gấp đôi, mở rộng việc xây dựng bất chấp Mĩ và có khả năng sẽ thực
hiện các bước để đẩy mạnh hơn các yêu sách của Trung Quốc trong khu vực.
Hoa Kì nói họ không công nhận các
đảo nhân tạo là lãnh thổ có chủ quyền của Trung Quốc. Tuy nhiên, các quan chức
quân sự cho biết, hải quân Mĩ cho đến nay vẫn chưa phái máy bay hoặc tàu chiến vào
trong vòng 12 hải lí quanh các rạn san hô bồi tạo để tránh leo thang căng
thẳng.
Nếu Mĩ thách thức các yêu sách của
Trung Quốc bằng việc sử dụng các tàu hải quân còn Bắc Kinh vẫn giữ vững lập
trường của mình thì kết quả có thể leo thang căng thẳng trong khu vực, với sức ép
ngày càng lớn, buộc phải tung ra sức mạnh quân sự trong vùng biển tranh chấp đè
lên cả hai phía.
Theo ước tính của Mĩ, Trung Quốc đã mở rộng các đảo nhân tạo
trong chuỗi Trường Sa từ 500 acre năm ngoái lên đến 2 000 acre (≈ 809
ha) đất. Tháng trước, ảnh vệ tinh của nhà cung cấp thông tin tình báo quốc
phòng IHS Jane cho thấy Trung Quốc đã bắt đầu xây dựng một đường băng trên một trong những đảo này, có vẻ là đủ lớn để chứa máy
bay chiến đấu và máy bay giám sát.
Mĩ đã sử dụng quân đội để thách thức
các yêu sách khác của Trung Quốc mà Washington coi là không có căn cứ. Tháng 11
năm 2013, Mĩ cho hai máy bay ném bom B-52 bay bên trên các đảo tranh
chấp ở Biển Hoa Đông để thách thức vùng nhận dạng phòng
không mà Bắc Kinh tuyên bố trong khu vực đó.
Các quan chức cho biết hiện nay ở
Lầu Năm Góc và Nhà Trắng ngày càng có nhiều ý kiến muốn có các bước đi cụ thể
để gửi cho Bắc Kinh một tín hiệu cho thấy hành động vun bồi ưu thế gần đây của
họ ở Trường Sa đã đi quá xa và cần phải dừng lại.
Các quan chức Trung Quốc bác bỏ các chỉ
trích về việc xây dựng đảo, nói rằng Bắc Kinh có quyền thực hiện các dự án xây
dựng bên trong lãnh thổ có chủ quyền của họ. Họ nói rằng các cơ sở này sẽ được
sử dụng cho mục đích quân sự và dân sự.
“Trung Quốc có chủ quyền không thể
tranh cãi đối với quần đảo Nam Sa (tên tiếng Trung Quốc gọi Trường Sa) và các vùng
biển lân cận,” người phát ngôn đại sứ quán Zhu Haiquan (Chu Hải Toàn) nói. “Việc
xây dựng có liên quan, là hợp lí, đúng lẽ và hợp pháp, nằm ngay bên trong chủ
quyền của Trung Quốc. Nó không ảnh hưởng hoặc nhắm vào bất kì nước nào, và do
đó không trách cứ được.”
Ông Zhu nói Bắc Kinh hi vọng rằng “các
bên liên quan” (cách nói nhằm chỉ quân đội Mĩ và các đồng minh trong khu vực)
sẽ “kiềm chế việc làm tăng căng thẳng hoặc làm bất cứ điều gì hại đến an ninh
và sự tin cậy lẫn nhau.”
Trung Quốc yêu sách gần như toàn bộ Biển
Đông, một trong những tuyến đường biển nhộn nhịp nhất thế giới, và những việc
làm của họ để cố thực thi việc kiểm soát khu vực này trong những năm gần đây đã
làm cho Mĩ và Châu Á, nơi mà một số nước có các yêu sách chủ quyền đối chọi
nhau trong đó có Philippines, một đồng minh của Mĩ, ngày càng quan ngại hơn.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao
Philippines Charles Jose hôm Thứ Tư nói “Philippines tin rằng Hoa Kì, cũng như
tất cả các thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế có lợi ích và có
tiếng nói về những gì đang xảy ra ở Biển Đông,” qua việc đề cập tới tự do đi
lại và dòng lưu thông thương mại không bị ngăn trỡ cùng các yếu tố khác.
Máy bay quân sự của Mĩ đã nhiều lần
tiến gần tới vùng 12 hải lí mà TQ yêu sách xung quanh các rạn san hô mới xây
dựng lên. Nhưng để tránh leo thang, các máy bay không xâm nhập vào vùng này.
Một quan chức quân sự cấp cao cho biết các chuyến bay “đã giữ một khoảng cách tới
các đảo và vẫn gần mốc 12 hải lí.”
Máy bay Mĩ đã bay gần các đảo mà
việc xây dựng đang diễn ra, khiến các sĩ quanTrung Quốc phải gọi vô tuyến để
thông báo cho các phi công rằng họ đang tiến gần lãnh thổ có chủ quyền của
Trung Quốc. Đáp lại, các phi công Mĩ nói với Trung Quốc rằng họ đang bay qua
không phận quốc tế.
Trong những ngày gần đây, chiến hạm
USS Fort Worth đã hoạt động ở vùng biển gần Trường Sa. “Chúng tôi chưa đi vào trong
vòng 12 hải lí”, một quan chức cấp cao của Mĩ cho biết.
Đề nghị của quân đội chưa chính thức
chuyển cho Nhà Trắng để cho kết luận cuối cùng đối với bất kì thay đổi nào về
lập trường của Mĩ. Nhà Trắng từ chối đưa ra bình luận.
Các quan chức nói rằng đây là vấn đề
phức tạp bởi vì theo cái nhìn của chính phủ Mĩ, ít nhất một vài khu vực mà
Trung Quốc đang thực hiện việc xây dựng là đảo theo pháp lí, chúng có quyền
được hưởng một vùng lãnh hải 12 hải lí.
Đề nghị đang được xem xét sẽ là phái
tàu và máy bay hải quân đi vào trong vòng 12 hải lí chỉ ở những địa điểm xây
dựng nào mà Mĩ không coi là đảo hợp pháp, các quan chức nói.
Các quan chức Mĩ nói rằng theo Công
ước Liên Hỉêp Quốc về Luật Biển, một thể địa lí bồi tạo không có quyền có lãnh
hải nếu thể địa lí ban đầu không phải là đảo được công nhận theo công ước. Theo
cách giải thích đó, Hoa Kì tin rằng họ không cần phải tôn trọng khu vực 12 hải lí
xung quanh các rạn san hô được đắp lên nếu chúng không được coi là đảo trước
khi việc xây dựng ở đó bắt đầu.
Các quan chức Mĩ cho biết một số
đồng minh của Mĩ trong khu vực đã thúc giục Nhà Trắng nên làm nhiều hơn nữa để
thách thức hành vi của Trung Quốc, cảnh báo Washington rằng việc Mĩ không hành
động trong vùng Biển Đông có nguy cơ vô tình củng cố yêu sách chủ quyền của Bắc
Kinh. Ngược lại một số đồng minh trong khu vực đã bày tỏ quan ngại đối với
Washington rằng một sự thay đổi trong cách tiếp cận của Mĩ có thể lôi kéo họ
vào một cuộc xung đột không chủ ý.
Một quan chức Mĩ nói. “Điều quan
trọng là tất cả mọi người trong khu vực có một sự hiểu biết rõ ràng về điều mà Trung
Quốc đang làm một cách chính xác. Chúng ta phải mở mắt theo dõi.” Hoa Kì đã và
đang sử dụng vệ tinh để theo dõi việc xây dựng ở các đảo.
Trong những tháng gần đây, Nhà Trắng
đã tìm cách tăng sức ép lên Bắc Kinh để họ dừng việc xây dựng trên các đảo
thông qua các kênh ngoại giao, cũng như thách thức Trung Quốc công khai tại các
cuộc họp báo gần đây cũng như các báo cáo của chính phủ.
Hải quân Mĩ thường xuyên tiến hành
“tự do đi lại” trong khu vực, gồm cả đi qua Biển Đông. Nhưng hải quân vẫn chưa
được chính phủ trao quyền một cách rõ rệt để làm như vậy trong vòng 12 hải lí quanh
các đảo nhân tạo.
Ngoại trưởng Mĩ John
Kerry theo đúng lịch sẽ tới Bắc Kinh vào
cuối tuần này để chuẩn bị cho chuyến viếng thăm Mĩ vào tháng 9 tới của Chủ Tịch
Trung Quốc Tập Cận Bình,
người chủ trương cải thiện quan hệ quân sự với Hoa Kì là một ưu tiên hàng đầu.
Một bế tắt mới với Trung Quốc sẽ góp
thêm vào các cuộc khủng hoảng an ninh chồng chất mà Mĩ đang đối mặt tại các khu
vực khác.
Năm ngoái, sau khi Nga chiếm lãnh
thổ của Ukraine, Nhà Trắng áp đặt lệnh trừng phạt đối Moscow nhưng cho đến nay vẫn
từ chối yêu cầu cung cấp vũ khí của Ukraine. Tại Trung Đông, các chiến binh Nhà
nước Hồi giáo chiếm lấy nhiều mảng đất lớn của Iraq hồi hè năm ngoái, khiến Hoa
Kì phải phát động chiến dịch không kích nhằm vào nhóm này.
Mĩ từ lâu vẫn cho rằng họ không đứng
về bên nào trong các tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông, dù Mĩ có lợi ích quốc gia
trong việc duy trì sự tự do đi lại tại khu vực này. Tuy nhiên năm ngoái, các
quan chức Hoa Kì đã leo thang chỉ trích việc Trung Quốc cố thực thi và biện
minh yêu sách của họ trong khu vực.
Các quan chức Mĩ nói họ lo ngại rằng
quyết định không phái tàu hải quân vào vùng này sẽ vô tình giúp Trung Quốc tạo
dựng chứng lí đối với chủ quyền trong khu vực.
Tàu cảnh sát biển của Trung Quốc
thường xuyên đi vào khu vực 12 hải lí quanh quần đảo Senkaku, do Tokyo kiểm
soát nhưng Bắc Kinh cũng có yêu sách chủ quyền và họ gọi là Điếu Ngư.
Các quan chức Mĩ nói họ tin rằng
Trung Quốc phái tàu vào khu vực Senkaku ở Biển Hoa Đông vì họ muốn cho Tokyo và
các nước khác thấy rằng Bắc Kinh không công nhận các đảo này là lãnh thổ của
Nhật Bản.
Yêu sách của Trung Quốc bao gồm cả
lãnh hải 12 hải lí kéo dài ra từ toàn bộ quần đảo Trường Sa, ở đó họ kiểm soát 7
bảy rạn đá – tất cả đều được mở rộng thành các đảo nhân tạo mới gần đây. Các bên
tranh chấp khác chiếm một số đảo, rạn san hô và đá khác.
Ảnh theo thời gian của Google
Earth và các nơi khác cho thấy việc bồi
tạo ở hầu hết các rạn đá do Trung Quốc nắm giữ đều bắt đầu sau khi Chủ tịch Tập
Cận Bình lên nắm quyền vào năm 2012.
Phần lớn việc xây dựng bắt đầu năm ngoái
dù có phản đối của các nước láng giềng, có việc nhiều quan hệ quân sự với
Washington ấm lại, và có động lực mới ở Trung Quốc muốn cải thiện quan hệ với vùng
ngoại vi.
Các quan chức Mĩ nói rằng họ đã
nhiều lần yêu cầu Trung Quốc dừng công việc này lại mà không có kết quả.
-----------------------------------------------------
Trong những năm qua, tàu và máy bay của Mĩ đã có một số vụ va chạm với phía Trung Quốc, thường phát sinh từ những bất đồng về yêu sách chủ quyền lãnh thổ của Bắc Kinh.
· Tháng 3 năm 2001 Trung Quốc ra lệnh cho một tàu khảo sát không vũ trang của hải quân Mĩ ra khỏi vùng biển ở Hoàng Hải, cho rằng vi phạm vùng đặc quyền kinh tế của họ. Mĩ không đồng ý phản đối này, và vài ngày sau đó tàu này đã quay trở lại Hoàng Hải với một tàu hộ tống có vũ trang.
· Tháng 4 năm 2001 một máy bay chiến đấu của Trung Quốc va chạm với một máy bay thám sát điện tử của hải quân Mĩ gần đảo Hải Nam của Trung Quốc ở Biển Đông, buộc EP-3 phải hạ cánh khẩn cấp.
· Tháng 5 năm 2003 nhiều tàu cá Trung Quốc được sử dụng để hút vào tàu khảo sát hải quân Mĩ có dính dáng tới sự kiện năm 2001, gây ra một số thiệt hại.
· Tháng 3 năm 2009 tàu quân sự và tàu công vụ của Trung Quốc bao quanh một tàu khảo sát của hải quân Mĩ ở Biển Đông trong một vùng đặc quyền kinh tế có tranh chấp, buộc tàu Mĩ phải tránh đi. Ngày hôm sau tàu này trở lại đi kèm với một tàu khu trục tên lửa có hướng dẫn.
· Tháng 11 năm 2013 Mĩ cho hai máy bay ném bom B-52 bay bên trên các đảo tranh chấp ở Biển Hoa Đông để thách thức vùng nhận dạng phòng không của Bắc Kinh.
· Tháng 12 năm 2013 một tàu Trung Quốc chặn đường đi của một tàu tuần dương của hải quân Mĩ Cowpens ở Biển Đông, cách tàu sân bay của Trung Quốc một khoảng, buộc Cowpens thay đổi lộ trình để tránh va chạm.
· Tháng 8 năm 2014 một máy bay chiến đấu Trung Quốc thực hiện điều mà các quan chức Mĩ nói là một kiểu chặn đường nguy hiểm đối với một máy bay tuần tra trên biển của hải quân Mĩ đang bay trong không phận tế cách đảo Hải Nam khoảng 135 dặm về phía Đông.
No comments:
Post a Comment