Nước cờ ve vuốt của Việt Nam ở biển Đông không hiệu quả

Việt Nam phí công với nước cờ ve vuốt ở biển Đông

Viets Gamble Vainly on Appeasement in South China Sea

David Brown

Asia Sentinel (07/05/2014)

 (bản dịch này có một vài khác biệt nhỏ đổi so với bản dịch ở đây  http://basamnews.info/2014/05/10/2203-co-xoa-diu-tinh-hinh-bien-dong-viet-nam-da-choi-mot-tro-choi-may-rui/#more-130038)

Bắc Kinh đưa một giàn khoan biển sâu tiến sâu trong vùng biển Việt Nam

Chế độ Cộng sản Việt Nam đã hy vọng rằng hành vi cung kính có thể làm dịu đi tham vọng đối với biển Đông của anh láng giềng khổng lồ phương Bắc. Nhưng với việc đưa giàn khoan biển sâu Hải Dương 981 tới khai thác dầu ngoài khơi bờ biển miền Trung Việt Nam, Bắc Kinh đã làm tiêu tan hy vọng đó và đặt Hà Nội vào một tình thế vô cùng nan giải.

Dân chúngViệt Nam từng phê phán mạnh mẽ yêu sách chủ quyền quá đáng của Trung Quốc đối với biển Đông trong các năm 2009-2011, lúc mà Hà Nội hy vọng sẽ tập hợp Hiệp hội các nước Đông Nam Á thành một mặt trận thống nhất được sức mạnh hải quân Mỹ ít ra cũng hậu thuẫn hay ít ra là hậu thuẫn ngầm. Việc tập thể ASEAN miễn cưỡng thách thức Trung Quốc khiến Mỹ không có nền tảng để đề ra một chính sách mạnh ở biển Đông. Washington cũng chưa từng mặn mà với việc đưa ra sự bảo đảm bảo vệ cho các bên tranh chấp khác, thậm chí cho đồng minh hiệp ước ở Manila.

Trong những điều kiện như thế, hòa giải tuy xa lạ với công luận, dường như có nhiều khả năng làm Bắc Kinh dịu xuống và đem lại sự kiềm chế. Đặc biệt là từ khi Tập Cận Bình lên cầm quyền hồi tháng 11 năm 2012, các nhà lãnh đạo Việt Nam đã quyết thực hiện một nỗ lực hàn gắn quan hệ với anh hàng xóm khủng của họ.

Trong khi Trung Quốc thực thi chủ quyền đối với các rạn san hô trong vùng biển Philippines vào năm 2012 và năm 2013, Hà Nội rõ ràng là đã câm lặng trong phản ứng. Khi Trung Quốc phái một đội tàu tới cắm cờ ở bãi ngầm James ngoài khơi bờ biển phía Đông Malaysia, Hà Nội có vẻ cũng không xao xuyến. Khi tàu cảnh sát biển của Trung Quốc xua đuổi ngư dân Việt Nam khỏi vùng đánh cá truyền thống gần quần đảo Hoàng Sa, đường dây nóng về vấn đề đánh cá tới Bắc Kinh cũng không ê a một lời phản kháng. Khi căng thẳng giữa Nhật Bản và Trung Quốc bùng lên đối với quần đảo Senkaku / Điếu Ngư, Hà Nội vẫn chăm chỉ cách ly ra thậm chí cả sự can dự bằng lời. Khi Manila yêu cầu Hà Nội cùng tham gia kiện Trung Quốc ở Tòa Công lý Quốc tế, Chính phủ Việt Nam cũng cúi gầm mặt xuống.

Trong hai năm qua, chỉ có hai sự kiện – cùng vào tháng 8 năm 2012 - đã kích động Hà Nội phẫn nộ công khai. Sự kiện thứ nhất là Tổng công ty quốc gia dầu khí ngoài khơi Trung Quốc (CNOOC) mời các công ty dầu mỏ nước ngoài đấu thầu quyền thăm dò các lô ngoài khơi bờ biển miền Trung Việt Nam. Sư kiện thứ hai là việc Bắc Kinh thành lập "thành phố Tam Sa" trên đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa như là trung tâm hành chính và quân sự cho sự hiện diện ngày càng tăng của Bắc Kinh ở biển Đông

Hơn hai năm qua mỗi khi điều kiện cho phép, các nhà lãnh đạo Việt Nam đã không bỏ lỡ cơ hội để tâng bốc mối quan hệ anh em với đối tác Trung Quốc. Hà Nội dường như lý luận rằng sự hoà hoãn tương đối có thể sẽ hiện ra một khi Tập Cận Bình và phe nhóm ông đã nắm chắc các cần điều khiển quyền lực.

Trong thời gian chuẩn bị chuyển giao quyền lực ở Bắc Kinh, các thế lực có tư tưởng nước lớnTrung Quốc gay gắt trong việc kích động chống Việt Nam. Hà Nội chắc hẵn hy vọng rằng khi ổn định xong quyền lực ở trung ương, Tập Cân Bình và phe nhóm của ông sẽ chỉ thị cho cấp dưới điều chỉnh lại việc tuyên truyền chống Việt Nam và tránh các hành động khiêu khích. Chân thành trong hy vọng về hoà hoãn, công an Việt Nam gia tăng việc đàn áp đối với các blogger bất đồng chính kiến, một cử chỉ hướng về Bắc Kinh, đã không thành công trong việc đè nén lời chỉ trích về chính sách bị tố là "mềm yếu" của chế độ đối với Trung Quốc.

Tại Hội nghị Shangri La tháng 9 năm ngoái, Thủ tướng Dũng đã kêu gọi Trung Quốc và các thành viên khác cùng hợp tác trong việc "xây dựng lòng tin chiến lược." Tài hùng biện của ông Dũng đã được nhiệt liệt hoan nghênh và bây giờ thì Hải Dương Thạch Du 981 đã bỏ neo cách bờ biển miền Trung 120 km, liệu sẽ có bao nhiêu đối tác của Hà Nội không chỉ ủng hộ bằng những lời đầu môi đối với các phản đối của Việt Nam?

 

Vi trí giàn khoan HD-981 (PVN)

Đối với Hà Nội, lựa chọn khó khăn

Tin tức về việc triển khai giàn khoan biển sâu đã nổ ra ngày 4 tháng 5, khi người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam phản ứng với một lời cảnh báo thường xuyên cho người đi biển do Cục hải sự Trung Quốc đưa ra. Bản đồ do tổng công ty dầu khí nhà nước, Petro Vietnam, cung cấp cho thấy giàn khoan của CNOOC cách đảo Tri Tôn (đảo xa nhất về phía tây nam của quần đảo Hoàng Sa) khoảng 34 km về phía nam, và cách đảo Lý Sơn (trớ trêu lại là chỗ xuất phát của đội thuyền cá đã từng đánh bắt cá ở vùng biển Hoàng sa vài trăm năm qua) khoảng 221 km về phía đông.

Việc triển khai giàn khoan Hải Dương 981 là "bất hợp pháp và vô giá trị", người phát ngôn Việt Nam tuyên bố và nói thêm rằng vị trí đó nằm ngay trong thềm lục địa của Việt Nam.

Không phải thế, Bắc Kinh nói. Chỗ đặt giàn khoan "hoàn toàn nằm trong vùng biển của quần đảo Tây Sa của Trung Quốc."

Hà Nội bác bỏ tuyên bố của Trung Quốc về chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa, một nhóm đảo nhỏ và các rạn san hô rải rác ở phía nam đảo Hải Nam và phía đông bờ biển miền Trung. Bắc Kinh đã đẩy các đơn vị trú đóng của Việt Nam Cộng Hòa (chế độ cũ Sài Gòn) ra khỏi một số đảo của quần đảo Hoàng Sa vào năm 1974 và kể từ đó họ đã thực hiện ngày càng chặt chẽ việc kiểm soát trên thực tế đối với quần đảo này và vùng biển lân cận.

Quần đảo Hoàng Sa không thoả đủ điều kiện để mở rộng thêm vùng đặc quyền kinh tế của Trung Quốc, theo Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển. Tuy nhiên, bất kỳ đảo đá nào vẫn còn nổi khi triều cao đều có thể "tạo ra" vùng lãnh hải ra xa 12 hải lý tính từ bờ biển của nó. Chỗ đặt giàn khoan cách đảo Tri Tôn 18,5 hải lý. Do đó nó không nằm trong "vùng biển Trung Quốc" ngay cả khi yêu sách chủ quyền của Bắc Kinh đối với quần đảo Hoàng Sa được coi là hợp lệ.

Theo báo cáo của Trung Quốc, giàn khoan  31 000 tấn, 1 tỷ đôla của CNOOC sẽ còn tiếp tục ở đó cho đến tháng 8. Hạ thuỷ vào năm 2011, theo tường thuật cho đến nay Hải Dương Thạch Du 981 đã khoan thăm dò nhiều giếng ngoài khơi Hồng Kông. Giàn khoan này có khả năng khoan xuống đáy biển ở độ sâu đến 3.000 mét. Các bản đồ Việt Nam cho thấy rằng chỗ khoan mới này chỉ cách mặt biển dưới 1.000 mét.

Cũng theo truyền thông Trung Quốc ngày 6 tháng 5, tàu cảnh sát biển Việt Nam đã "cản trở" hoạt động của giàn khoan. Chắc chắn là tàu cảnh sát biển Trung Quốc cũng nằm gần trong tầm tay. Cả hai nước có thể triển khai một lực lượng đáng kể tàu hải quân và không quân hậu thuẫn cho các lực lượng bán quân sự của họ.

Do đó, việc triển khai Hải Dương Thạch Du 981 đặt ra một tình thế nan giải đau đớn cho Hà Nội. Giống như việc quấy phá của Trung Quốc với tàu khảo sát dầu khí của Việt Nam cách đây ba năm, việc gọi thầu bán đấu giá các lô thăm dò trong vùng EEZ của Việt Nam và những nỗ lực đôi khi thành công của TQ đe dọa các công ty dầu mỏ nước ngoài, hành động khiêu khích mới nhất này không những làm nhục mà còn gây thiệt hại kinh tế thực sự.

Không giống quân đội Philippines, lực lượng vũ trang của Việt Nam là một rào chắn đáng tin cậy. Không ai nghi ngờ về lòng dũng cảm, kỷ luật của lính bộ và lính thủy Việt Nam, những kẻ thừa kế một thiên niên kỷ kháng chiến chống quân xâm lược thành công, đặc biệt là quân Trung Quốc. Hơn nữa, Hà Nội đã có nỗ lực nghiêm túc trong hiện đại hóa lực lượng không quân và hải quân trong những năm gần đây. Họ có khả năng đánh một vài trận hoặc có thể nhiều trận với Trung Quốc.

Trung Quốc dường như quá hy vọng vào việc làm nhục Hà Nội hoặc kích động người Việt Nam tấn công. Việc theo đuổi quyền bá chủ ở biển Đông của họ, đặc tả hết sức thoả đáng như là một chiến lược "vừa đàm vừa lấy", đã thành công một cách vẻ vang cho đến nay. Bắc Kinh dường như muốn gây ấn tượng với dư luận thế giới, chứ không phải trì hoãn nó. Bị kích động bởi truyền thông theo chủ nghĩa dân túy, công dân của họ đang hậm hực đòi đánh Việt Nam.

Việc triển khai Hải Dương Thạch Du 981 đã tạo ra một tình hình tồi tệ, một tình hình dễ dàng leo thang thành một cuộc chiến tranh bắn nhau. Chỉ có Bắc Kinh mới có thể tháo gỡ nó - nhưng chỉ khi họ coi đây là việc hệ trọng.

============================================
Nói thêm: tác giả dựa vào mẫu bản đồ của Petro VN nên phân tích chưa đầy đủ, nếu nhìn bản đồ sau sẽ thấy điểm đặt giàn khoàn còn nằm trong EEZ của đảo Hải Nam, dù theo thông lệ quốc tế thì trong những trường hợp thế này thì sẽ dùng trung tuyến làm đường phân giới. Tức là nếu dùng cả LUẬT lẫn LỆ thì  mới bắt bẽ được TQ. Xem bản đồ tạo từ Google Earth sau đây: